در سال‌های اخیر، با توجه به چالش‌های کمبود برق و نیاز به توسعه پایدار، ایران به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر روی آورده است. این تغییر رویکرد نه تنها به حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند بلکه می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و افزایش امنیت انرژی کشور منجر شود. تا پایان بهمن ماه 1403، ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر در ایران به مرز 1560 مگاوات رسیده است که این خود نشان‌دهنده یک تحول اساسی در تأمین انرژی کشور است.
استان‌های پیشرو در انرژی های تجدیدپذیر
ایران به دلیل تنوع جغرافیایی و اقلیمی، ظرفیت‌های بالایی برای تولید انرژی های تجدیدپذیر دارد. در این راستا، طبق آمار بهمن ماه، استان‌های زیر به عنوان پیشروان نصب نیروگاه های تجدیدپذیر شناخته می‌شوند:
- کرمان: با ظرفیت 219.1 مگاوات، استان کرمان به عنوان یکی از قطب‌های انرژی خورشیدی در کشور محسوب می‌شود. این استان با تابش بالای آفتاب و زمین‌های وسیع، شرایط ایده‌آلی برای توسعه نیروگاه های خورشیدی دارد.
- قزوین: با 170.8 مگاوات، قزوین به عنوان یک مرکز مهم در تولید انرژی بادی و خورشیدی شناخته می‌شود. این استان با دسترسی به بادهای مناسب، ظرفیت بالایی برای توسعه نیروگاه‌های بادی دارد.
- یزد: با 154.4 مگاوات، یزد به عنوان یکی از استان‌های پیشرو در زمینه انرژی خورشیدی شناخته می‌شود. این استان با تاریخچه‌ای طولانی در استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، به عنوان یک الگو برای سایر استان‌ها عمل کرده است.
- اصفهان: با 143.6 مگاوات، اصفهان به دلیل وجود صنایع و نیاز به انرژی، فرصت خوبی برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر دارد.
- خراسان رضوی: با 117.3 مگاوات، این استان نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی و منابع طبیعی خود، ظرفیت‌های بالایی برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر دارد.
سهم ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر ایران
تا بهمن ماه1403، سهم هم منبع پاک از ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر نصب شده در کشور به تفکیک به شرح زیر است:
- نیروگاه های خورشیدی: 810.03 مگاوات (53% از کل ظرفیت)
- نیروگاه های بادی: 376.3 مگاوات (24% از کل ظرفیت)
- نیروگاه های انشعابی: 239.5 مگاوات (15% از کل ظرفیت)
- نیروگاه های برق آبی: 104.1 مگاوات (7% از کل ظرفیت)
- نیروگاه های زیست توده: 22.13 مگاوات (1% از کل ظرفیت)
- نیروگاه های توربین انبساطی: 9.6 مگاوات (1% از کل ظرفیت)
این آمار نشان‌دهنده تمرکز بالای ایران بر روی انرژی خورشیدی است که به دلیل شرایط جغرافیایی و تابش مناسب آفتاب، پتانسیل بالایی برای توسعه دارد. همچنین، نیروگاه‌های بادی نیز به دلیل وجود بادهای مناسب در برخی از استان‌ها، سهم قابل توجهی از ظرفیت تولید برق کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
تولید برق و تأثیر آن بر اقتصاد
در سال 1403، تولید برق از نیروگاه های خورشیدی به 921 میلیون کیلووات ساعت رسید و سهم عمده‌ای از نیازهای انرژی کشور را تأمین کرد. این تولید انرژی به خصوص در فصول گرم سال که نیاز به برق افزایش می‌یابد، بسیار حائز اهمیت است. همچنین، نیروگاه‌های انشعابی با تولید 318 میلیون کیلووات ساعت، به تأمین انرژی در مناطق مختلف کمک کرده‌اند.
با این حال، ناترازی انرژی یکی از چالش‌های جدی است که ایران با آن مواجه است. ناترازی به معنای عدم توازن بین تولید و مصرف انرژی است که می‌تواند به اختلال در تأمین انرژی منجر شود. این مشکل به ویژه در فصل‌های گرم و سرد سال که مصرف انرژی به شدت افزایش می‌یابد، به وضوح نمایان می‌شود. این روند نه تنها به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت هوا و کاهش آلودگی نیز منجر می‌شود.
ناترازی انرژی می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر بخش‌های صنعتی و اقتصادی کشور داشته باشد. به عنوان مثال:
اختلال در تولید صنعتی: بسیاری از صنایع وابسته به تأمین پایدار انرژی هستند. ناترازی انرژی می‌تواند منجر به کاهش تولید، افزایش هزینه‌ها و در نهایت کاهش رقابت‌پذیری صنایع داخلی شود.
افزایش هزینه‌های اقتصادی: ناترازی انرژی می‌تواند به افزایش هزینه‌های تولید و خدمات منجر شود. صنایع مجبور به کاهش سطح تولید خود می‌شوند که این موضوع می‌تواند به افزایش قیمت کالاها و خدمات در بازار منجر شود.
کاهش سرمایه‌گذاری: عدم ثبات در تأمین انرژی می‌تواند به کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی منجر شود. سرمایه‌گذاران ممکن است به دلیل ناترازی انرژی از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید و توسعه صنایع خودداری کنند.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به عنوان یک استراتژی مؤثر در مقابله با ناترازی انرژی و بحران‌های زیست‌محیطی مطرح شود. با وجود پیشرفت‌های صورت‌گرفته، چالش‌هایی نیز در مسیر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر وجود دارد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به عدم وجود زیرساخت‌های لازم، کمبود سرمایه‌گذاری، و نیاز به آموزش و آگاهی‌رسانی در بین مردم و مسئولان اشاره کرد.
در نهایت، توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به توسعه پایدار، ایجاد شغل و رونق اقتصادی در کشور کمک کند و ایران را به سمت آینده‌ای سبز و پایدار هدایت نماید.
لازم به ذکر است که تحلیل ارائه شده توسط شرکت مانا انرژی پاک، بر پایه گزارش منتشر شده توسط ساتبا(سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق) تهیه شده است.
جهت دانلود گزارش آماری ماهانه انرژی های تجدیدپذیر - بهمن ماه 1403 کلیک کنید.