براساس جدیدترین آمار منتشر شده توسط سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا)، تا پایان مهرماه ۱۴۰۴ مجموع ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر و پاک کشور شامل نیروگاه های بادی، خورشیدی، برقابی، زیستتوده، توربین انبساطی و نیروگاههای انشعابی به عدد ۲۷۲۰ مگاوات رسیده است. این رقم در مقایسه با ظرفیت ۱۶۲۲.۹ مگاواتی سال گذشته، رشد چشمگیر سبد انرژی پاک ایران را نشان میدهد و بیانگر آن است که توسعه تجدیدپذیرها دیگر یک پروژه حاشیهای نیست، بلکه به یکی از محورهای اصلی سیاستگذاری برق کشور تبدیل شده است.
در میان انواع فناوریها، نیروگاه های خورشیدی موتور محرک اصلی این رشد بودهاند و بیشترین سهم را در افزایش ظرفیتها به خود اختصاص دادهاند. با احتساب سامانههای انشعابی، نیروگاههای خورشیدی ۸۱ درصد از ظرفیت تجدیدپذیر و پاک کشور را تشکیل میدهند، در حالی که نیروگاههای بادی ۱۴ درصد، برقابی ۴ درصد و نیروگاههای زیستتوده و توربین انبساطی هر کدام حدود ۱ درصد سهم دارند. این ترکیب به خوبی نشان میدهد که استراتژی توسعه تجدیدپذیر ایران، عملا حول محور خورشید میچرخد و باد نقش مکمل را ایفا میکند.
آمار تولید انرژی برق در مهرماه ۱۴۰۴ نشان میدهد که راهبرد تکیه بر انرژی های تجدیدپذیر بهویژه خورشیدی، از مرحله شعار عبور کرده و به یک روند پایدار در توسعه زیرساختهای برق کشور تبدیل شده است.
استان های پیشرو در توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر
از منظر جغرافیایی نیز نقشه توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر، چهرهای جدید از استانهای پیشرو در اقتصاد انرژی ایران ترسیم میکند. اصفهان با ۳۳۳.۳۱ مگاوات ظرفیت نصبشده در صدر استانهای میزبان نیروگاههای تجدیدپذیر قرار دارد و پس از آن استان یزد با ۳۱۳.۸۶ مگاوات، کرمان با ۲۶۹.۸۱ مگاوات، مرکزی با ۲۴۴.۴۶ مگاوات و قزوین با ۱۹۷.۴۱ مگاوات در جایگاههای بعدی قرار گرفتهاند. بخش عمده این ظرفیتها به نیروگاههای خورشیدی اختصاص دارد و نشان میدهد محور مرکزی ایران در حال تبدیل شدن به قلب تپنده انرژی های پاک کشور است.
 - Copy 1.jpg)
نقش مانا انرژی در توسعه نیروگاه های خورشیدی
در این میان، نقش بخش خصوصی و شرکتهای پیشرو در صنعت خورشیدی بیش از هر زمان دیگری برجسته شده است. مجموعه مانا انرژی بهعنوان بزرگترین تولیدکننده پنل خورشیدی و نیروگاهساز کشور، در سال ۱۴۰۴ سهمی بیش از ۵۰ درصد از نیروگاه های خورشیدی وارد مدار شده را به خود اختصاص داده و عملا به بازیگر اصلی توسعه این بخش تبدیل شده است. حضور همزمان این شرکت در زنجیره کامل ارزش، از تولید پنل های خورشیدی با تکنولوژی روز دنیا تا طراحی، احداث و راهاندازی نیروگاه، مزیتی ایجاد کرده که سرعت و مقیاس توسعه پروژهها را در نقاط مختلف کشور افزایش داده است.
مانا انرژی در حال حاضر در ۹۶ نقطه کشور مشغول احداث نیروگاه خورشیدی است و این گستره جغرافیایی، نشاندهنده حرکت از پروژههای متمرکز به سمت شبکهای از نیروگاه های خورشیدی مقیاس کوچک و متوسط در سراسر ایران است. چنین رویکردی علاوه بر افزایش تابآوری شبکه و کاهش تلفات انتقال، به توزیع عادلانهتر منافع اقتصادی انرژی پاک در استانها کمک میکند و فرصتهای جدیدی برای اشتغال محلی، توسعه صنعتی و مشارکت سرمایهگذاران خرد و کلان فراهم میسازد.
جهش امروز؛ فاصله تا فردای مطلوب در بازار برق پاک
در عین حال که آمار ظرفیت نیروگاه ها در مهرماه ۱۴۰۴ از جهش جدی در توسعه تجدیدپذیرها حکایت دارد، نباید از فاصله بزرگ میان وضعیت فعلی و ظرفیت واقعی کشور غافل شد. ایران در بخش عمده مساحت خود بین حدود ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ کیلوواتساعت بر مترمربع در سال تابش خورشیدی دریافت میکند و در بسیاری از مناطق، بیش از ۳۰۰ روز آفتابی مؤثر دارد؛ عددی که ایران را در زمره کشورهای با پتانسیل تابشی بسیار بالا در جهان قرار میدهد. با وجود این سطح از تابش و نیز برآورد پتانسیل چند دههزار مگاواتی برای توسعه نیروگاه های خورشیدی و بادی، ظرفیت تجدیدپذیر نصبشده کنونی هنوز تنها بخش کوچکی از این امکان واقعی را پوشش میدهد.