در راستای طرح مدیریت اوج بار و تأمین نیاز شبکه برق سراسری در ایام پیک مصرف، وزارت نیرو تصمیم گرفته است که از ۱۴ خرداد تا پایان شهریورماه، برق موتور پمپ چاه های آب در ساعات اوج مصرف، یعنی از ساعت ۱۱ صبح تا ۴ بعدازظهر، دچار قطعی شود.
این تغییر در برنامه برق رسانی به چاه های آب کشاورزی، می تواند پیامدهای گسترده ای برای بخش کشاورزی داشته باشد. کاهش محصول، افت کیفیت تولیدات کشاورزی و خسارت های مالی سنگین بر کشاورزان، از جمله این پیامدها است. با این حال، وزارت نیرو با در نظر گرفتن چالش های پیش روی کشاورزان، راهکاری نوآورانه را به اجرا گذاشته است.
مصوبه جدید وزارت نیرو
در اقدامی قابل توجه وزارت نیرو مصوبه ای را به تصویب رسانده است که به چاه های کشاورزی دارای نیروگاه های تجدیدپذیر، امتیاز ویژه ای اعطا می کند. براساس این مصوبه (شماره ۱۰۰/۲۰/۱۲۴۱۵/۱۴۰۳)، چاه های کشاورزی که حداقل ۸۰% نیاز برقی خود را از نیروگاه های خورشیدی تأمین می کنند، از برنامه خاموشی های برق در ساعات اوج مصرف، مستثنی خواهند بود.
این تصمیم بدان معنی است که در زمان اعمال خاموشی های سراسری در کشور، این چاه ها از قطع برق مصون بوده و به طور مداوم به فعالیت خود ادامه خواهند داد. این اقدام با هدف مدیریت بحران برق و تأمین نیاز شبکه برق سراسری کشور در ایام پیک مصرف (۱۴ خرداد تا پایان شهریورماه) اتخاذ شده است.این مصوبه نوآورانه، علاوه بر افزایش امنیت و پایداری تولید محصولات کشاورزی، به کاهش فشار بر شبکه برق سراسری نیز کمک می کند. با استفاده از انرژی خورشیدی در چاه های کشاورزی، بخش قابل‌توجهی از بار مصرفی این بخش از شبکه برق کاسته شده و فشار بر این شبکه در ایام پیک مصرف کاهش می یابد.در مجموع، این مصوبه نوآورانه وزارت نیرو، به عنوان یک الگوی موفق در بخش کشاورزی کشور مطرح می شود. این اقدام علاوه بر افزایش امنیت و پایداری تولید محصولات کشاورزی، به کاهش فشار بر شبکه برق سراسری و توسعه انرژی های تجدیدپذیر نیز کمک می کند.
اهداف و فواید دوجانبه مصوبه
طرح استفاده از ظرفیت نیروگاه خورشیدی در چاه های کشاورزی، دارای اهداف و فواید متعددی است:
نخستین هدف، توسعه انرژی های تجدیدپذیر و تشویق کشاورزان به نصب نیروگاه های خورشیدی است. با این اقدام، وزارت نیرو به دنبال افزایش سهم انرژی های پاک در سبد انرژی کشور و تامین برق خورشیدی برای چاه های کشاورزی است. کشاورزان نیز با استفاده از این مصوبه، انگیزه بیشتری برای سرمایه گذاری در این حوزه خواهند داشت.
دوم، افزایش امنیت و پایداری تولید محصولات کشاورزی با جلوگیری از خاموشی های احتمالی. در شرایط کنونی، کشاورزان همواره نگران قطع برق و اختلال در فعالیت آبیاری زمین های زراعی خود هستند. این مصوبه و نصب برق خورشیدی چاه های کشاورزی این نگرانی را برطرف کرده و امنیت تولید محصولات را افزایش می دهد.
سوم، کاهش فشار بر شبکه برق سراسری با تزریق برق تجدیدپذیر به آن. در ایام پیک مصرف برق، شبکه برق کشور با چالش های جدی مواجه است. با اجرای این مصوبه، بخشی از بار مصرفی چاه های کشاورزی از شبکه برق سراسری کم شده و فشار بر این شبکه کاهش می یابد.در مجموع، این مصوبه وزارت نیرو، علاوه بر کمک به توسعه انرژی های تجدیدپذیر، در راستای ضرورت حمایت از تولید پایدار محصولات کشاورزی، امنیت و پایداری تولید را افزایش داده و به کاهش فشار بر شبکه برق سراسری کمک می کند.
خاموشی تابستانه چاه های آب کشاورزی و ورود تجدیدپذیرها
در شرایط کنونی که بخش کشاورزی کشور با چالش های متعددی در زمینه تأمین برق چاه های آب مواجه است، تامین برق چاه های کشاورزی با استفاده از مزارع خورشیدی می‌تواند راهکار مناسبی باشد. این راهکار نه تنها به کشاورزان کمک می کند، بلکه منافع ملی را نیز در بر دارد.
یکی از مهم ترین مزایای برق خورشیدی و مدیریت مصرف چاه ها، معافیت کشاورزان از خاموشی های احتمالی در ساعات اوج مصرف است. در شرایط کنونی، قطع برق چاه های آب در ایام پیک مصرف، می تواند تبعات جبران ناپذیری برای تولید محصولات کشاورزی داشته باشد. با استفاده از انرژی خورشیدی، این نگرانی برطرف شده و امنیت و پایداری تولید محصولات کشاورزی افزایش می یابد.
علاوه بر این، استفاده از پنل خورشیدی در کشاورزی و تأمین برق چاه های آب، هزینه های برق و سوخت مصرفی کشاورزان را به طور قابل توجهی کاهش می دهد. این امر علاوه بر کاهش هزینه های تولید، به افزایش درآمد و سودآوری کشاورزان نیز کمک می کند. زیرا در فصل های غیرپیک که دیماند مصرفی کشاورزان نیز به شدت کاهش می یابد، مازاد انرژی تجدیدپذیر تولید شده به صورت تضمینی مطابق با نرخ روز توسط وزارت نیرو از کشاورزان خریداری می گردد.
در اقدامی حمایتی، دولت هر کیلووات برق تجدیدپذیر تولیدی را به قیمت 8 هزار تومان خریداری می‌کند. این قیمت از توجیه اقتصادی خوبی برخوردار است و می‌تواند انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در این حوزه باشد. در طرح برق دار کردن چاه های کشاورزی با استفاده از صفحه های خورشیدی، مصرف در محل تولید نیز شیوه مناسبی برای استفاده از برق تجدیدپذیر تولیدی است. این رویکرد علاوه بر کاهش تلفات انتقال، به کاهش فشار بر شبکه برق سراسری نیز کمک می‌کند.
طرح "نهضت تولید محصول سبز با برق پاک" در خراسان
خراسان رضوی به عنوان پیشرو در اجرای طرح نیروگاه های خورشیدی برای چاه های آب کشاورزی، گام های موثری در راستای تحقق این طرح برداشته است. اجرای این طرح در سطح این استان، موجب معافیت چاه های کشاورزی از محدودیت های تابستانی در مصرف برق و کاهش آلایندگی های زیست محیطی شده است.
شرکت توزیع نیروی برق مشهد نیز طرحی را با هدف توسعه نیروگاه های خورشیدی در بخش کشاورزی و تأمین برق مورد نیاز چاه های آب از طریق انرژی پاک آغاز کرده است. با اجرای این طرح، چاه‌های کشاورزی مشمول معافیت از برنامه مدیریت بار در پیک تابستان شده و شاهد کاهش مصرف سوخت های فسیلی و آلایندگی های زیست محیطی خواهیم بود.
در مجموع، مصوبه معافیت چاه های کشاورزی با نیروگاه های تجدیدپذیر از خاموشی های برق، به عنوان گامی مهم در راستای توسعه انرژی های پاک، افزایش امنیت تولید محصولات کشاورزی و کاهش فشار بر شبکه برق سراسری کشور ارزیابی می شود. این اقدام همچنین زمینه را برای تحقق اهداف توسعه پایدار در بخش کشاورزی و انرژی فراهم می کند.
اعطای تسهیلات و وام احداث نیروگاه خورشیدی به کشاورزان
یکی از استان های پیشتاز در اجرای طرح نیروگاه خورشیدی برای چاه های آب مزارع کشاورزی، استان مرکزی بوده است. به طوری که در نشست هم اندیشی بین مدیرعامل شرکت توزیع برق استان مرکزی و نادر قلی ابراهیمی، نماینده مردم اراک راه حلی نوآورانه برای تشویق کشاورزان به سمت انرژی های تجدیدپذیر معرفی شد. طی رایزنی های انجام شده با بنیاد شهید، وام هایی برای احداث سامانه های خورشیدی به خانواده های شهدا، جانبازان بالای 25 درصد و فرزندان آنها از طریق صندوق اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید ارائه خواهد شد.
این اقدام نوآورانه می تواند به عنوان گامی مؤثر در جهت حمایت از خانواده های ایثارگر و تشویق آنها به استفاده از انرژی های تجدیدپذیر محسوب شود. با توجه به اینکه کشور ما 8 ماه از سال از نعمت روزهای آفتابی بهره‌مند است، این وام ها می‌توانند زمینه ساز استفاده هرچه بیشتر این خانواده ها از انرژی خورشیدی و در نتیجه کاهش مصرف انرژی های فسیلی و آلودگی های زیست محیطی باشند.
در مجموع، این اقدام نوآورانه می تواند به عنوان الگویی برای سایر گروه های هدف در جهت گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در بخش کشاورزی کشور مورد توجه قرار گیرد