مراحل قانونی و مجوزهای مورد نیاز برای احداث نیروگاه خورشیدی در ایران

اخذ مجوزهای لازم برای احداث نیروگاه خورشیدی، مهم‌ترین گام در مسیر تحقق پروژه های انرژی های تجدیدپذیر به شمار می‌رود. در ایران، این مجوزها نه تنها به عنوان یک الزام قانونی، بلکه به عنوان ابزاری برای تأمین اعتبار و جلب حمایت‌های مالی از سوی نهادهای دولتی و خصوصی نیز اهمیت ویژه‌ای دارند.

فرآیند اخذ مجوزهای نیروگاه خورشیدی شامل مراحل مختلفی است که از ارزیابی‌های زیست‌محیطی و فنی آغاز می‌شود و تا تأمین شرایط قانونی و مالی ادامه می‌یابد. در این راستا، آشنایی با قوانین و مقررات محلی، مشاوره با متخصصان و تأمین مستندات لازم از جمله الزامات اساسی هستند.

از آنجا که موفقیت در این مراحل می‌تواند تأثیر مستقیمی بر بهره‌برداری مؤثر و پایدار از منابع انرژی خورشیدی داشته باشد، توجه به جزئیات و رعایت استانداردهای بین‌المللی در این زمینه ضروری است. در این مقاله به بررسی مراحل قانونی و مجوزهای مورد نیاز برای احداث نیروگاه خورشیدی در ایران می‌پردازیم و چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این مسیر را تحلیل می‌کنیم.

احداث نیروگاه خورشیدی به چه مجوزهایی نیاز دارد؟

پیش از هر اقدامی، متقاضیان باید پروانه احداث نیروگاه خورشیدی را از سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) دریافت کنند. برای این منظور، لازم است که طبق قوانین احداث نیروگاه خورشیدی در ایران، درخواست کتبی شامل اطلاعاتی چون نوع، ظرفیت و محل احداث نیروگاه به همراه مستندات مربوط به شرکت و ساختگاه به دفتر مشارکت‌های بخش غیر دولتی ساتبا ارسال شود.

همچنین، متقاضیان می‌توانند از طریق درگاه الکترونیکی ملی مجوزها، مراحل ثبت‌نام را به صورت آنلاین انجام دهند. پس از دریافت پروانه احداث، لازم است که سایر مجوزهای احداث نیروگاه خورشیدی، از جمله مجوز محیط زیست، مجوز اتصال به شبکه و تملک زمین نیز اخذ گردد. تنها پس از تکمیل این مراحل، قرارداد خرید برق بلندمدت با متقاضی منعقد خواهد شد که به وی اجازه می‌دهد عملیات اجرایی ساخت نیروگاه را آغاز کند.

• مجوز محیط زیست

اخذ مجوز محیط زیست یکی از مراحل حیاتی در فرآیند مجوزهای احداث نیروگاه خورشیدی است. این مجوز به منظور ارزیابی تأثیرات زیست‌محیطی پروژه و تضمین انطباق آن با استانداردهای محیط زیستی صادر می‌شود. در این راستا برای دریافت مجوز محیط زیست، لازم است که با داشتن پروانه احداث معتبر و یک معرفی‌نامه از سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری برق (ساتبا)، به اداره کل حفاظت از محیط زیست محل احداث نیروگاه مراجعه کنید.

در این مرحله، انجام ارزیابی‌های زیست‌محیطی دقیق و جامع از اهمیت بالایی برخوردار است. این ارزیابی‌ها شامل بررسی تأثیرات احتمالی پروژه بر اکوسیستم محلی، منابع آب، خاک و تنوع زیستی منطقه می‌باشد. همچنین، لازم است که برنامه‌های مدیریت زیست‌محیطی برای کاهش اثرات منفی و ارتقاء اثرات مثبت پروژه تدوین و ارائه شود.

پس از ارائه مستندات و ارزیابی‌های لازم، اداره کل حفاظت از محیط زیست با توجه به معیارهای مشخص، تصمیم به صدور یا عدم صدور مجوز احداث نیروگاه خورشیدی می‌گیرد. این فرایند ممکن است شامل برگزاری جلسات مشاوره با ذینفعان محلی و کارشناسان محیط زیست نیز باشد تا نظرات و نگرانی‌های مربوط به پروژه به دقت بررسی شود.

اخذ مجوز محیط زیست برای احداث نیروگاه خورشیدی نه تنها به عنوان یک الزام قانونی، بلکه به عنوان یک گام مؤثر در جهت ارتقاء پایداری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی پروژه های تجدیدپذیر تلقی می‌شود.

•  مجوز اتصال به شبکه

مجوز اتصال به شبکه در اصل برای بهره­ برداری نیروگاه و اتصال و تزریق برق تولیدی آن به شبکه، به عنوان یکی از مراحل قانونی احداث نیروگاه خورشیدی ضروری است. در این مرحله، رعایت سقف ظرفیت انشعاب برای نیروگاه خورشیدی خانگی و همچنین شرایط شبکه برای اتصال نیروگاه های بزرگ مقیاس بررسی می­گردد.

متولی صدور مجوزهای اتصال به شبکه نیروگاه خورشیدی، شرکت های توزیع نیروی برق و یا شرکت های برق منطقه ای هستند. برای درخواست مجوز اتصال به شبکه نیروگاه های خورشیدی مقیاس کوچک (ظرفیت 200 کیلووات و کمتر) باید به سامانه مهرسان که مربوط به شرکت های توزیع برق است مراجعه نمایید. برای درخواست مجوزهای اتصال به شبکه نیروگاه های بزرگتر از این ظرفیت باید از طریق سامانه ملی مجوزها که مربوط به ساتبا می باشد، اقدام نمایید.

نکته مهم این است که فرآیند ثبت درخواست در شرکت‌های توزیع برق ممکن است متفاوت باشد. در برخی موارد، این کار از طریق سامانه‌های اینترنتی انجام می‌شود، در حالی که در دیگر موارد نیاز به مراجعه حضوری است. بنابراین، توصیه می‌شود قبل از مراجعه به شرکت توزیع برق استان خود، اطلاعات لازم را از وبسایت رسمی آن شرکت بررسی کرده و در صورت امکان، از ثبت درخواست به صورت آنلاین استفاده کنید تا از اتلاف وقت جلوگیری شود.

• مجوز استفاده از زمین

برای راه‌اندازی یک پروژه موفق در زمینه انرژی های تجدیدپذیر، اخذ مجوز استفاده از زمین یکی از مراحل قانونی احداث نیروگاه خورشیدی لازم است. اخذ این مجوز نه تنها به عنوان یک الزام قانونی، بلکه به عنوان یک گام مهم در جهت ایجاد زیرساخت‌های پایدار برای پروژه‌های انرژی های تجدیدپذیر محسوب می‌شود. اگر قصد دارید زمینی را از منابع طبیعی اجاره کنید، باید با در دست داشتن پروانه احداث معتبر و یک معرفی‌نامه از سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) به سازمان امور اراضی مراجعه نمایید.

در صورتی که زمین مورد نظر متعلق به شما باشد یا از اشخاص حقیقی یا حقوقی اجاره شده باشد، ارائه مستندات مربوطه الزامی است. این مستندات شامل قرارداد اجاره، اسناد مالکیت و هرگونه مدارک مرتبط دیگر می‌باشد که می‌تواند به تسریع در روند بررسی کمک کند.

• مبادله قراداد خرید تضمینی برق تجدیدپذیر

در مرحله مبادله قرارداد خرید تضمینی برق تجدیدپذیر با ساتبا (سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق)، پس از تکمیل مراحل قانونی احداث نیروگاه خورشیدی و اخذ مجوزها و تأیید صلاحیت پروژه، متقاضیان باید به ساتبا مراجعه کرده و قرارداد خرید تضمینی برق(PPA)  را امضا کنند. این قرارداد تضمین می‌کند که برق تولیدی نیروگاه به مدت معین 20 ساله و با قیمت مشخصی از سوی ساتبا خریداری خواهد شد. این اقدام نه تنها به تأمین مالی پروژه کمک می‌کند، بلکه اطمینان خاطر سرمایه‌گذاران را در زمینه بازگشت سرمایه و سودآوری فراهم می‌آورد.

لازم به ذکر است از زمان انعقاد قرارداد خرید برق تجدیدپذیر، سرمایه‌گذار 15 ماه فرصت دارد تا نیروگاه را احداث کند و این مدت جزو دوره 20 ساله قرارداد محسوب می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود که زمان ساخت نیروگاه به حداقل برسد، تا از مزایای اقتصادی قرارداد بیشتر بهره‌مند شوید.

بیشتر بخوانید: خرید تضمینی برق تجدیدپذیر؛ ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف