در دنیای امروز، توجه به منابع انرژی تجدیدپذیر به عنوان یک ضرورت حیاتی در راستای حفظ محیط زیست و توسعه پایدار در نظر گرفته میشود. با توجه به اهمیت این موضوع، در این مقاله به بررسی ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف و ابعاد مختلف آن خواهیم پرداخت. این قانون نه تنها بستری مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری فراهم می‌آورد، بلکه با تأمین امنیت اقتصادی برای تولیدکنندگان، به توسعه پروژه‌های انرژیهای پاک کمک می‌کند.
برای کسب درک عمیق‌تر از این ماده قانونی و بررسی ابعاد مختلف آن، بر آن شدیم ابتدا متن کامل و دقیق آن را ارائه دهیم. این اقدام به ما این امکان را می‌دهد که نه‌تنها محتوای قانونی را به‌طور شفاف و واضح بررسی کنیم، بلکه با ارائه متن کامل، می‌توانیم به سوالات و ابهامات موجود در ذهن دغدغه‌مندان صنعت تجدیدپذیر پاسخ دهیم و به درک بهتری از اهداف و مزایای این قانون دست یابیم. با ما همراه باشید تا با جزئیات این ماده و مزایای آن برای صنعت انرژیهای تجدیدپذیر آشنا شوید و به درک بهتری از اهداف و تأثیرات آن دست یابید.
متن کامل ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف و تبصره ها
وزارت نیرو موظف است به‌منظور حمایت از گسترش استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی، شامل انرژیهای بادی، خورشیدی، زمین‌گرمایی، آبی‌کوچک (تا ده مگاوات)، دریایی و زیست‌توده (مشتمل بر ضایعات و زائدات کشاورزی، جنگلی، زباله‌ها و فاضلاب شهری، صنعتی، دامی، بیوگاز و بیومس) و با هدف تسهیل و تجمیع این امور، از طریق سازمان ذی‌ربط نسبت به عقد قرارداد بلند مدت خرید تضمینی از تولیدکنندگان غیردولتی برق از منابع تجدیدپذیر اقدام نماید.
تبصره۱ـ قیمت و شرایط خرید برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر به‌پیشنهاد وزارت نیرو و تصویب هیأت وزیران تعیین میشود.
تبصره۲ـ شرکتهای تابعه وزارت نیرو اعم از شرکتهای برق منطقه‌ای و نیز شرکتهای توزیع موظفند با هماهنگی شرکت مدیریت شبکه برق ایران نسبت به تحویل و خرید برق از سازمان مربوطه اقدام نمایند.
تبصره۳ـ منابع مالی موردنیاز برای خرید تضمینی برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر از محل ارزش سوخت صرفه‌جویی شده براساس سوختهای وارداتی مایع و قیمت‌های صادراتی گاز و منافع حاصل از عدم تولید آلاینده‌ها و حفاظت از محیط‌زیست به ازای برق تولیدی این قبیل نیروگاه‌ها تأمین و به وزارت نیرو پرداخت میشود.
آیین‌نامه اجرائی این ماده، به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های نیرو و نفت، در تاریخ ۱۴ بهمن ۱۳۹۴ به تصویب هیأت وزیران رسید. برای دانلود متن کامل آن، لطفاً بر روی عبارت زیر کلیک کنید.
تعریف خرید تضمینی برق تجدیدپذیر
خرید تضمینی به معنای تعهد دولت یا نهادهای مربوطه برای خرید برق تولید شده از منابع تجدیدپذیر به قیمت مشخص و در مدت زمان معین است. این اقدام به تولیدکنندگان اطمینان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های آنها به سود خواهد رسید و ریسک‌های اقتصادی کاهش می‌یابد.
خرید تضمینی برق تجدیدپذیر یکی از ابزارهای کلیدی برای توسعه و ترویج انرژیهای پاک و پایدار در کشورها به شمار می‌رود. در این راستا، ماده 61 قانون حمایت از تولید برق تجدیدپذیر، بستری مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری و توسعه پروژه‌های انرژیهای تجدیدپذیر فراهم آورده است.
اهمیت و مزایای ماده 61 برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر
ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف، به‌طور خاص به تعیین شرایط و ضوابط خرید تضمینی برق تجدیدپذیر می‌پردازد. این ماده به تولیدکنندگان برق اجازه می‌دهد تا با اطمینان بیشتری به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژیهای تجدیدپذیر بپردازند. از جمله مزایای این ماده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تضمین قیمت: طبق این قانون، قیمت خرید برق در قرارداد به‌طور مشخص تعیین میشود که این امر منجر به این خواهد شد که سرمایهگذاران بتوانند برنامه‌ریزی مالی بهتری داشته باشند.
- مدت زمان تضمین: مدت زمان خرید تضمینی معمولاً برای سال‌های طولانی و برابر با طول عمر نیروگاه تعیین میشود که این امر ثبات بیشتری به بازار انرژی تجدیدپذیر می‌بخشد.
- جذب سرمایه‌گذاری: این مدل تضمینی، سرمایهگذاران را ترغیب به ورود به بازار انرژیهای تجدیدپذیر می‌کند و به رشد این صنعت کمک می‌کند.
چالش‌ها و راهکارهای سرمایه گذاری در احداث نیروگاه براساس ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف
با وجود مزایای فراوان، چالش‌ها و نگرانی‌هایی نیز در مسیر اجرای این قانون برای سرمایه گذاران و احداث کنندگان نیروگاه های تجدیدپذیر وجود دارد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به نوسانات بازار، تغییرات سیاست‌های دولتی و محدودیت‌های مالی اشاره کرد. برای مقابله با این چالش‌ها، ضروری است که اقدامات موثری توسط دولت، متولیان امر و بخش‌های خصوصی فعال در زمینه انرژی های تجدیدپذیر صورت پذیرد. از جمله:
- تدوین سیاست‌های پایدار: دولت باید سیاست‌های پایداری را برای حمایت از انرژیهای تجدیدپذیر تدوین کند. به گونهای که تغییر دولت ها و یا شرایط اقتصادی تاثیری بر برنامه‌ریزی و اقدامات سرمایه‌گذارانی که در دولتهای پیشین در زمینه احداث نیروگاه های تجدیدپذیر سرمایه گذاری کردهاند، دچار خسران و یا بلاتکلیفی نشوند.
- آموزش و اطلاع‌رسانی: افزایش آگاهی عمومی و آموزش سرمایهگذاران در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر نه‌تنها به توسعه این بخش کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به کاهش ابهامات و نگرانی‌های موجود در این حوزه نیز منجر شود. با فراهم کردن اطلاعات جامع و دقیق، افراد و نهادهای سرمایه‌گذار قادر خواهند بود تا تصمیمات بهتری اتخاذ کنند و به پتانسیل‌های بالای انرژیهای پاک پی ببرند. همچنین، برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی می‌تواند به ایجاد یک فرهنگ سرمایه‌گذاری آگاهانه و مسئولانه در این زمینه کمک کند. این رویکرد نه‌تنها به نفع سرمایهگذاران خواهد بود، بلکه به تقویت زیرساخت‌های انرژی پایدار و بهبود وضعیت محیط زیست نیز منجر میشود. در نهایت، با افزایش دانش عمومی، جامعه به‌طور کلی در برابر چالش‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی و بحران‌های انرژی مقاوم‌تر خواهد شد.
انواع مدل های احداث نیروگاه خورشیدی براساس ماده 61 (خرید تضمینی برق تجدیدپذیر)
خرید تضمینی برق تجدیدپذیر با استفاده از ظرفیت ماده 61، ابزاری مؤثر برای توسعه انرژیهای پاک و پایدار در کشور است. با توجه به مزایای این قانون و با رفع چالش‌ها، می‌توان به آینده‌ای روشن‌تر و سبزتر برای صنعت انرژی امیدوار بود. سرمایهگذاران می‌توانند برای احداث نیروگاه خورشیدی طبق ماده 61 اصلاح الگوی مصرف به یکی از روش‌های زیر اقدام نمایند:
1. احداث نیروگاه محدود به انشعاب برق (پشت بامی)
وزارت نیرو به منظور تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه‌های کوچک مقیاس و پشت بامی، طرح خرید تضمینی برق تجدیدپذیر را برای این مشترکان راه‌اندازی کرده است. طبق این طرح و بر اساس ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف، مشترکان برق خانگی یا تجاری که اقدام به نصب نیروگاه‌های خورشیدی انشعابی (کوچک) کنند، می‌توانند با انعقاد قرارداد 20 ساله، برق تولیدی خود را به شبکه بفروشند و از این طریق به درآمدزایی دست یابند. این اقدام نه تنها به تأمین انرژی پایدار کمک می‌کند بلکه فرصتی مناسب برای کسب درآمد از منابع تجدیدپذیر نیز فراهم می‌سازد.
در این نوع نیروگاه‌ها، مشترکین برق خانگی و تجاری این امکان را دارند که تا دو برابر ظرفیت انشعاب خود، درخواست ساخت نیروگاه خورشیدی را ارائه دهند و پنل خورشیدی خانگی را بر روی پشت بام منزل خود نصب کنند. برای اطمینان از کیفیت و ایمنی پروژه، نصب این نیروگاه‌ها باید توسط پیمانکاران معتبر و مورد تأیید ساتبا انجام شود. این فرصت نه تنها به شما کمک می‌کند تا از انرژی پاک و تجدیدپذیر بهره‌مند شوید، بلکه به کاهش هزینه‌های انرژی و افزایش ارزش ملک شما نیز منجر میشود.
شرایط قرارداد احداث نیروگاه خورشیدی انشعابی یا پشت بامی:
- خرید تضمینی برق تجدیدپذیر به مدت 20 سال؛
- نرخ پایه خرید تضمینی هرساله توسط وزیر نیرو ابلاغ میشود؛
- تعدیل نرخ پایه قرارداد از تاریخ بهرهبرداری؛
- ضریب اصلاحی 60درصدی نرخ خرید در ابتدای سال هشتم، دوازدهم و شانزدهم؛
مزایای احداث سامانه خورشیدی انشعابی پشت بامی:
- درآمدزایی تضمینی برای خانواده‌ها
- رشد درآمد از فروش برق تجدیدپذیر همگام با تورم
- افزایش ارزش ملک یا ساختمان
2. احداث نیروگاه خورشیدی در زمین شخصی و یا شهرک صنعتی
متقاضیان حقیقی و حقوقی که دارای زمین شخصی یا زمین در شهرک‌های صنعتی هستند، می‌توانند با توجه به آیین‌نامه اجرایی ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی (که توسط هیئت وزیران با شماره 153440/ت52375هـ در تاریخ 14 بهمن 1394 تصویب شده است) اقدام به راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت حداکثر 3 مگاوات نمایند. این امکان به سرمایهگذاران این فرصت را می‌دهد تا با استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، به تولید برق پایدار و مقرون‌به‌صرفه بپردازند.
مدت قرارداد خرید تضمینی برق برای این نوع نیروگاه‌ها 20 سال خواهد بود و نرخ خرید نیز شامل تعدیل‌های لازم میگردد. این قرارداد به سرمایهگذاران اطمینان می‌دهد که می‌توانند از تولید برق خود بهرهبرداری کنند و در عین حال به توسعه پایدار و استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر کمک نمایند.
شرایط قرارداد احداث نیروگاه خورشیدی در زمین شخصی یا شهرک های صنعتی:
- خرید تضمینی برق تجدیدپذیر به مدت 20 سال؛
- نرخ پایه خرید تضمینی هرساله توسط وزیر نیرو ابلاغ میشود؛
- تعدیل نرخ پایه قرارداد از تاریخ بهرهبرداری؛
- ضریب اصلاحی 60درصدی نرخ خرید در ابتدای سال هشتم، دوازدهم و شانزدهم؛
- حداکثر ظرفیت نیروگاه خورشیدی برای زمین شخصی دارای انشعاب، معادل دوبرابر ظرفیت انشعاب (تا سقف 200 کیلووات) و برای زمین‌های بدون انشعاب تا سقف 3 مگاوات است؛
مزایای احداث نیروگاه خورشیدی در زمین شخصی یا شهرک های صنعتی:
- امکان بهرهبرداری بهینه از زمین های بایر و بلااستفاده شخصی
- افزایش ارزش زمین با احداث نیروگاه در آن
- امکان پوشش مفاد ماده 16 قانون جهش تولید دانش بنیان ویژه صنایع
3. احداث نیروگاه در شهرک های تخصصی خورشیدی
برای کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری در ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و تسهیل فرآیند احداث آنها در مناطق با پتانسیل بالا، طرحی برای ایجاد شهرک‌های تخصصی خورشیدی طراحی شده است. این طرح شامل تأسیس زیرساخت‌های لازم برای ارائه خدمات بهینه و تخصیص اراضی با کمترین هزینه به منظور جذب سرمایهگذاران است. سرمایهگذاران بخش خصوصی قادر خواهند بود تا نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت حداکثر ۳ مگاوات را در این شهرک‌ها راه‌اندازی کنند. همچنین، سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) با امضای قرارداد خرید تضمینی به مدت ۲۰ سال، برق تولیدی این نیروگاه‌ها را با نرخ مشخص که شامل تعدیل نیز میشود، خریداری خواهد کرد.
شرایط قرارداد احداث نیروگاه در شهرک تخصصی خورشیدی:
- خرید تضمینی برق به مدت 20 سال
- ظرفیت نیروگاه بین 20 کیلووات تا 3 مگاوات براساس نقشه جانمایی شهرک
- نرخ پایه خرید تضمینی هرساله توسط وزیر نیرو ابلاغ میگردد
- تعدیل نرخ پایه قرارداد از تاریخ بهرهبرداری با ظرفیت کامل یا بهرهبرداری تجاری
- اعمال ضریب اصلاحی 60درصدی نرخ خرید در ابتدای سال‌های هشتم، دوازدهم و شانزدهم.
مزایای احداث نیروگاه در شهرک تخصصی انرژی خورشیدی:
- تخصیص اراضی و زمین احداث نیروگاه خورشیدی با حداقل هزینه
- تسهیل فرآیند و عدم نیاز به اخذ مجوز برای احداث نیروگاه
- وجود زیرساخت‌های لازم برای احداث نیروگاه خورشیدی
جمع‌بندی:
ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف به وزارت نیرو اجازه می‌دهد تا برای حمایت از منابع تجدیدپذیر انرژی، از جمله انرژی خورشیدی، بادی و زیست‌توده، قراردادهای بلندمدت خرید تضمینی برق از تولیدکنندگان غیردولتی منعقد کند. این قانون با تعیین قیمت و شرایط خرید، به سرمایهگذاران اطمینان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های آنها سودآور خواهد بود و ریسک‌های اقتصادی کاهش می‌یابد.
از جمله مزایای این قانون می‌توان به تضمین قیمت، مدت زمان طولانی قرارداد و تشویق به سرمایه‌گذاری در زمینه احداث نیروگاه تجدیدپذیر اشاره کرد.
ماده 61 به سرمایهگذاران این امکان را می‌دهد که نیروگاه های خورشیدی خود را در زمین‌های شخصی، شهرک‌های صنعتی یا تخصصی احداث کنند و از مزایای خرید تضمینی برق به مدت 20 سال بهره‌مند شوند. این رویکرد نه تنها به رشد صنعت انرژیهای تجدیدپذیر کمک می‌کند، بلکه به حفاظت از محیط‌زیست و توسعه پایدار نیز می‌انجامد.