در دنیای امروز، توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه صنایع دانش‌بنیان به عنوان دو رکن اصلی پیشرفت پایدار، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. ماده 16 قانون جهش تولید دانش‌بنیان، به‌عنوان یک گام اساسی در این مسیر، صنایع بزرگ را ملزم به تأمین بخشی از نیازهای انرژی خود از طریق احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر می‌کند. این سیاست نه تنها به کاهش وابستگی به منابع فسیلی کمک می‌کند، بلکه با تشویق به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، زمینه‌ساز رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید خواهد بود.
با الزام صنایع به تأمین حداقل یک درصد از برق مورد نیاز خود از منابع تجدیدپذیر و افزایش این میزان به پنج درصد در پایان سال پنجم، این قانون به‌طور مؤثری به توسعه بازار انرژی‌های پاک و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تولید برق در محل مصرف می‌پردازد. در این راستا، درآمدهای حاصل از این سیاست به‌طور مستقیم به حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و تأمین تسهیلات کم‌بهره برای احداث نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس اختصاص می‌یابد.
این رویکرد نه تنها به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند، بلکه می‌تواند با ایجاد بستر مناسب برای نوآوری و توسعه فناوری‌های پایدار، به رونق اقتصادی کشور نیز بینجامد. در این مقاله، به بررسی جزئیات و تأثیرات ماده 16 قانون جهش تولید دانش‌بنیان و نقش آن در تحول صنعت انرژی کشور خواهیم پرداخت.
متن کامل ماده 16 قانون جهش تولید دانش بنیان
در راستای توسعه صنایع دانش بنیان مرتبط با انرژی های تجدیدپذیر و توسعه بازار برای این صنایع و تولید برق پاک در محل مصرف، صنایع با قدرت مصرف بیشتر از یک مگاوات موظفند معادل یک درصد (۱%) از برق مورد نیاز سالانه خود را از طریق احداث نیروگاه های تجدیدپذیر تأمین نمایند و این میزان در پایان سال پنجم حداقل به پنج درصد (۵%) برسد. در غیر این صورت وزارت نیرو موظف است درصد ذکر شده از برق مصرفی این صنایع را با تعرفه برق تجدیدپذیر محاسبه نموده و از صنایع أخذ نماید.
مبالغ فوق ضمن تفکیک از قبوض برق، به میزان پنجاه درصد(۵۰%) با رعایت اصل پنجاه و سوم (۵۳) قانون اساسی مستقیماً صرف خرید تضمینی برق تجدیدپذیر می‌گردد، به میزان بیست و پنج درصد (۲۵%) پس از واریز به حساب خزانه‌داری کل کشور به حساب معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور واریز می‌گردد تا صرف حمایت از آزمایشگاه ها، شرکت های دانش بنیان و شتاب دهنده‌ها و سایر موارد مرتبط با توسعه برق گردد و مابقی از طریق خزانه‌داری کل کشور و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صرف پرداخت تسهیلات کم‌بهره به بخش خصوصی جهت احداث نیروگاه های تجدیدپذیر کوچک مقیاس می‌شود.
صنایعی که ملزم به خرید برق در بهابازار (بورس) انرژی هستند، می‌توانند درصد فوق را از برق تجدیدپذیر عرضه شده در بهابازار (بورس) انرژی خریداری نمایند. آیین نامه اجرائی این ماده، توسط معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور با همکاری وزارتخانه های نیرو و صنعت، معدن و تجارت تهیه شده و به تصویب هیأت وزیران رسیده است.
شرایط و قوانین ماده 16 برای صنایع
- براساس این ماده قانونی، صنایع و شرکت‌های صنعتی با دیماند برق بیش از یک مگاوات ملزم به تأمین درصد معینی از نیازهای انرژی خود هستند.
- برای اجرای این ماده قانونی، صنایع می‌توانند از دو طریق احداث نیروگاه برق تجدیدپذیر و یا خرید برق سبز از بورس انرژی اقدام نمایند.
- در صورت عدم رعایت این قانون، صنایع مشمول جریمه نقدی خواهند شد. این جریمه به‌صورت اعمال تعرفه خرید برق تجدیدپذیر بر روی قبوض برق آنها محاسبه خواهد شد.
جمع‌بندی:
ماده 16 قانون جهش تولید دانش‌بنیان به‌منظور ترویج استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و حمایت از صنایع دانش‌بنیان طراحی شده است. این ماده، صنایع با قدرت مصرف بالای یک مگاوات را ملزم می‌کند که حداقل ۱٪ از برق مورد نیاز سالانه خود را از طریق احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر مانند نصب پنل خورشیدی صنعتی تأمین کنند و این درصد در پایان سال پنجم به حداقل ۵٪ افزایش می‌یابد.
هدف اصلی این قانون کاهش وابستگی به منابع فسیلی و تشویق به استفاده از انرژی‌های پاک است. درآمدهای حاصل از این سیاست به حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و تأمین تسهیلات کم‌بهره برای نیروگاه های تجدیدپذیر کوچک مقیاس اختصاص می‌یابد. همچنین، در صورت عدم تحقق این الزامات توسط صنایع مشمول، وزارت نیرو موظف است درصد مشخصی از برق مصرفی را با تعرفه برق تجدیدپذیر محاسبه کرده و از صنایع دریافت کند. به‌طور کلی، عمل به این قانون می‌تواند به توسعه پایدار، حفظ محیط‌زیست و رونق اقتصادی کشور کمک کند.